جنگ نرم؛ تعریف، اهداف و روشها
اصطلاح جنگ نرم در برابر جنگ سخت (Hard War) در حقیقت شامل؛ هرگونه اقدام روانی و تبلیغات رسانهای است که جامعه هدف یا گروه هدف را نشانه میگیرد و بدون درگیری نظامی و گشوده شدن آتش، رقیب را به انفعال یا شکست وامیدارد. ازاینرو، جنگ روانی، جنگ سایبری، جنگ رسانهای، از اشکال جنگ نرم است که باهدف تصویرسازی و کنترل اذهان و قلوب و براندازی نرم، پس از دوران جنگ سرد، در کانون راهبردهای امنیتی قدرتهای بزرگ جای گرفته است. از زمان حمله نظامی آمریکا به عراق در سال 2003 تاکنون، ایالات متحده آمریکا، از مداخله نرم برای تحمیل اراده سیاسی خود به ملت و دولت عراق بهره برده است. این مهم، نشان دهنده راهبردی کلان، برای کنترل سیاستهای بغداد بر اساس مطالبات جاهطلبانه آمریکا در این کشور و منطقه است.
اهداف جنگ روانی آمریکا بر ضد عراق
- مدیریت رفتار ایران
- مهار نفوذ ایران: عراق پس از سقوط صدام بهعنوان پایگاه نفوذ منطقهای ایران در خاورمیانه تلقی میشود و نقشی کانونی در شبکه بازدارندگی منطقهای ایران ایفا میکند.
- تضعیف گروههای مورد حمایت ایران: آمریکا با اعمال تحریمهای اقتصادی، محدودیتهای سیاسی و اقدامات نظامی علیه گروههای شیعه عراقی مانند؛ سازمان بدر و حشدالشعبی، سعی در تضعیف محور مقاومت دارد.
- ترویج ارزشهای فرهنگی غربی:
- آندلوسی کردن جامعه عراق: آمریکا با حمایت از سازمانهای حقوق بشری و فعالیتهای مدنی، به دنبال نهادینهکردن ارزشهایی مانند؛ حقوق همجنسگرایان، دگرباشان و آزادیهای جنسی در عراق است.
- تضعیف فرهنگی و سیاسی ارزشهای اسلامی: آمریکا از طریق رسانهها،NGOs و برنامههای آموزشی، به ترویج دیدگاههای خود و تقابل با ارزشهای والای دینی در عراق همت دارد. هدف اساسی در این چارچوب تغییر در سبک زندگی مردم عراق است.
- کنترل منابع اقتصادی عراق:
- تأمین امنیت دسترسی به منابع: عراق دارای ذخایر عظیم نفتی است و آمریکا از طریق جنگ نرم به دنبال تأمین امنیت دسترسی به میادین نفتی عراق است. طبق قراردادی تحمیلی تمام منابع حاصل از صادرات نفت عراق بایستی در بانکهای آمریکایی پسانداز و با نظارت آمریکا خرج شود.
- کنترل بازار عراق: آمریکا با تضعیف بخش دولتی عراق و گسترش بخش خصوصی، به دنبال تسلط بر بازار این کشور است.
- گسترش نفوذ فرهنگی:
- ترویج سبک زندگی آمریکایی: آمریکا از طریق رسانهها، موسیقی، فیلم و برنامههای آموزشی، به دنبال ترویج سبک زندگی غربی در عراق است.
- تضعیف هویت عربی و اسلامی: آمریکا با ترویج ارزشهای فردگرایی، سکولاریسم و مصرفگرایی، به دنبال تضعیف هویت عربی و اسلامی مردم عراق است.
- ایجاد شکاف میان گروههای مذهبی و قومی:
- تقویت گروههای اقلیت: آمریکا از گروههای اقلیت قومی و مذهبی مانند کردها و مسیحیان حمایت کرد تا نفوذ آنها را در ساختار سیاسی عراق افزایش دهد.
- دامنزدن به تنشهای فرقهای: آمریکا از طریق رسانهها و فعالیتهای سیاسی، به دامنزدن به تنشهای بین شیعیان و سنیها در عراق میپردازد.
- مشروعیتبخشی به حضور نظامی:
- ایجاد تصویری از عراق بهعنوان کشوری ناامن: آمریکا از طریق رسانهها، خشونتها و ناآرامیهای داخلی عراق را به تصویر میکشید تا حضور نظامی خود در این کشور را مشروع جلوه دهد.
- جلوگیری از انتقاد از اشغال: آمریکا با سرکوب مخالفان و منتقدان حضور نظامی خود، به دنبال جلوگیری از هرگونه انتقادی در داخل و خارج از عراق است.
این اهداف در مجموع نشاندهنده تلاشهای هماهنگ و سازمانیافتهای بود که آمریکا برای دستیابی به اهداف استراتژیک خود در منطقه و بهویژه در عراق دنبال میکرد.
ساختارهای جنگ نرم آمریکا در عراق:
جنگ نرم آمریکا بر ضد عراق، مبتنی بر چندین شبکه همپوشان ساختاری است که میتوان آنها را در پنج مورد اصلی خلاصه کرد:
اول: ساختار استراتژیک: شامل قدرت برنامهریزی و مزیت وفور اطلاعات. در این زمینه آمریکا مقادیر گستردهای از اطلاعات محرمانه و دقیق در طول سالیان حضور نظامی خود در عراق در اختیار دارد.
دوم: ساختار تبلیغاتی: این روش شامل در اختیار داشتن بزرگترین مؤسسات تبلیغاتی و رسانههای جمعی در دنیا در انواع و اشکال مختلف جهت بهرهبرداری در مواقع لزوم است.
سوم: ساختار سیاسی: در این روش کشور مذکور تعداد زیادی از متحدان و سازمانهای بینالمللی هوادار خود و حتی برخی جریانهای سیاسی مزدور را در داخل کشور هدف در اختیار دارد. آمریکا علاوه بر داشتن این ویژگی، در شورای امنیت حق وتو داشته و عضو دایم این شورا بوده و بر سازمان ملل نیز تسلط دارد.
چهارم: ساختارهای اقتصادی: آمریکا از قدرت اقتصادی برتر خود بهعنوان اهرمی برای اعمال سیاستهای مداخلهجویانه و سلطهطلبانه خود بر ضد کشورهای منطقه استفاده میکند.
پنجم: ساختارهای نظامی: آمریکا با در اختیار داشتن بزرگترین ارتش نظامی دنیا و تعداد زیادی از مؤسسات امنیتی خصوصی، سعی در حفظ موازنههای بینالمللی کنونی در ابعاد نظامی داشته و تلاش میکند مخالفان خود در محور بازدارنده منطقهای و بینالمللی را از سر راه بردارد (تسنیم،1394).
روشهای جنگ نرم آمریکا بر ضد عراق
اول: انتشار شایعات
آغاز مداخله نظامی آمریکا در عراق با انتشار گسترده یک شایعه همراه بود. آمریکا قبل از حمله به عراق در زمان رژیم صدام حسین این شایعه را منتشر کرد که عراق سلاحهای کشتارجمعی و بمب اتمی در اختیار دارد و تهدید اصلی برای امنیت خلیجفارس به شمار میرود. هم اکنون نیز رسانههای آمریکایی در منطقه بهویژه رسانه الحره، اقدام به بمباران خبری و پخش پروپاگاندا در راستای تحریف واقعیت و تحمیق مخاطبین خود هستند.
دوم: ایجاد ناامیدی در نزد مردم عراق
یکی از اهداف اساسی و محوری استکبار جهانی در عراق ایجاد حس تحقیر، ناامیدی و شکست در میان آحاد جامعه عراق بهویژه جوانان عراقی است. بیاطمینانی به سیاستمداران عراقی، ناامیدی از وضعیت امنیتی و اقتصادی کشور و ایجاد حس تحقیر و سرکوبشدگی، تداوم حضور آمریکا و نقشآفرینی آن در عراق را تحکیم میکند.
سوم: تحریک گسلهای هویتی و قومی
تضعیف عراق و درگیر نمودن آن با مسائل امنیتی داخلی، نظیر؛ حمایت تبلیغاتی – رسانهای از استقلال کردستان عراق، بزرگنمایی در قدرت و در خدمت بودن ابزارهای تکنولوژیکی – رسانهای غرب در اختیار داعش و… همگی از نمونهها و مصادیق این مهم میباشد.
نویسنده: مسعود کیا
بدون دیدگاه