نویسنده: اسد امیری کیان
مقدمه
داعش که از 17 خرداد ماه سال 1393 به عراق حمله و مدت اندکي توانسته بود حدود 45 درصد خاک اين کشور را تصرف کند در آبان 1396 شکست خورد؛ اما از همان زمان هسته‌هاي خفته اين گروه تروريستي همچنان در عراق و سوريه فعال است و هر از گاه اقدام به تحرکات تروريستي مي‌کنند. کساني که تحرکات داعش را در عراق يا شرق فرات در سوريه دنبال مي‌کنند، بر این باورند که داعش از بين نرفته است و در حال جنگ و مانور دادن در مناطق ثابتي است و اينکه پايگاه‌هاي لجستيکي و برنامهريزي عملياتي دارد. به نظر میرسد که داعش توان حمله فراگیر را از دست داده و بیشتر در پی این است که از از خلاءهای امنیتی در عراق استفاده کند. برای این منظور دست به حملات تروریستی پراکنده به ویژه در شمال عراق میزند. در شرایط فعلی نوع اقدامات داعش در همین سطح محدود باقی مانده اما این وضعیت میتواند با پدید آمدن ناپایداری امنیتی در عراق به ویژه در نتیجه اقدامات قدرتهای فرامنطقهای مانند آمریکا دچار تغییر شود و این کشور بار دیگر از تهدید داعش در سطحی فراگیر به منظور تامین منافع خود و ادامه حضور خود در عراق استفاده نماید.
نقش آمريکاييها در فعال کردن داعش
آمریکا طرح طولاني مدتي را در ايجاد هرج‌ومرج هدفمند با هدف تضمين منافع اقتصادي و سياسي آمريکا در منطقه دنبال مي‌کند. کاروان‌هاي نظامي آمريکا در حال تردد از عراق به سوريه هستند. اين جابه‌جایی‌های نظامي در حالي صورت مي‌گيرد که نيروهاي امنيتي عراق در حين نبردهاي سخت با داعش، اما اطلاعي از چندوچون کار نظاميان آمريکايي و اينکه در خودروهاي زرهي و نفربرها چه کساني را نقل‌وانتقال مي‌دهند، ندارند. آمريکا از طريق داعش قصد دارد به بهانه مبارزه با تروريسم وانمود کند که نظاميان آمريکايي ضامن امنيت عراق بودند و در غيبت آنها تحرکات داعش اوج خواهد گرفت.
رخنه‌هاي امنيتي زير نظر مستقيم آمريکا در عراق انجام مي‌شود. حتي اطلاعات مربوط به محل‌هاي استقرار و حرکت نيروهاي حشد شعبي از طريق پهپادهاي آمريکايي در اختیار داعش قرار مي‌گيرد. از سوي ديگر مهم‌ترین کانون تجمع و محل آموزش‌هاي نظامي و سازماندهي نيروهاي فعال شده داعش در مرزهاي عراق و سوريه و در حوزه نفوذ نظاميان آمريکايي است. بالگردهاي شينوک آمريکا بر فراز عراق در پرواز هستند و ميان سوريه و عراق در حرکتاند؛ آن‌هم بدون اينکه کوچک‌ترين نظارتي بر آنها انجام شود.
تحرکات اين بالگردها، علامت‌هاي سؤال بزرگي را ايجاد مي‌کند به‌ویژه که در مسيرهايي هستند که هسته‌هاي داعشي حضور دارند. بعيد نيست که اين بالگردها رابطه مستقيمي با تحرکات داعش در ديالي و ديگر استان‌ها داشته باشند به‌ویژه تحرکات مشکوک آنها در مناطق زيادي رصد شده است. به نظر میرسد باتوجه‌به بحثهای اخیر و فشارها بر آمریکا برای خروج از عراق، این کشور منافع خود را در این ببیند که تهدید داعش را زنده نگه دارد و از آن به‌عنوان اهرم فشاری برای تحمیل ماندن خود در عراق بر دولت این کشور استفاده کند.
استراتژي نظامي جديد داعش
خطر داعش در منطقه غرب آسيا به‌طورکلی و عراق و سوريه به طور ويژه احساس مي‌شود. به‌ویژه اينکه عناصر داعش به شکل تدريجي از استراتژي عملیات انفرادي دور شده و در صدد تشکيل هسته‌هاي منسجم براي اجراي حملات تروريستي خود هستند. نوع عملیات اين گروه تکفيري از يک سال گذشته نشان مي‌دهد که تروريست‌هاي داعش براي یکپارچه‌سازی عملیات خود تلاش مي‌کنند. داعشيها به اين منظور در وهله نخست سعي دارند تا اوضاع را در مناطق موردنظر خود متشنج و ناآرام نگه دارند و حملاتي که هرازگاهی اين عناصر به‌صورت انفرادي انجام مي‌دهند به همين منظور است تا بتوانند مجدداً اوضاع خود را ساماندهي کنند. داعش جنگ فرسايشي را در پيش گرفته است تا از طريق آن بتواند بيشترين تلفات ممکن را به نيروهاي امنيتي عراق و نيز بيشتري خسارات را به زیرساخت‌های عراق وارد کند.
نکتهای که در شرایط فعلی باید به آن توجه نمود این است که به‌رغم تحرکاتي که داعش در کشور عراق دارد؛ اما واقعيت اين است که تکفيري‌ها قدرت حملات گسترده را ندارند و دست به يورش‌هاي غافلگيرکننده مي‌زنند و به‌عبارت‌دیگر اصل غافلگيري را در پيش گرفته‌اند. آنچه به داعشیها امکان درپیش‌گرفتن این استراتژی را میدهد این است که داعشيها در مناطق صعب‌العبور مخفي شدهاند و از اين مناطق دست به تحرکاتي مي‌زنند. آنها از روزنه‌هاي امنيتي براي هدف قراردادن نيروهاي عراقي استفاده مي‌کنند. داعش براي ادامه تحرکات خود به بستر مردمي نياز دارد و دولت سوداني مي‌تواند با اقدامات مؤثر مانع از جذب افراد کم‌بضاعت از سوي داعش و ديگر گروه‌های تروريستي در عراق شود. داعش در حال حاضر با وجود حملات غافلگيرکننده، رو به قهقراست زيرا توان جذب منابع مالي و عناصر انساني به‌ویژه در رده‌بالای اين گروه را ندارد. درعین‌حال نبايد خطر اين گروههاي تروريستي را ناديده گرفت. به‌ویژه که آمريکا هر زمان که اراده کند، میتوان آنها را تبدیل به تهدیدی فراگیر همچون گذشته علیه دولت و مردم عراق کند.
نتیجهگیری
داعش از ژانویه تا ژوئن سال جاری مسئولیت ۱۵۳ حمله در عراق و سوریه را بر عهده گرفت، به این شکل داعش در مسیر خود برای دوبرابر کردن تعداد حملاتی است که در سال ۲۰۲۳ مسئولیت آنها را بر عهده گرفت. سازمان ملل در گزارشی در ماه ژانویه گذشته اعلام کرد که طبق ارزیابی‌هایش داعش هنوز حدود ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ عضو در عراق و سوریه دارد. تعداد حملات و تعداد اعضای داعش میتواند بیشتر از این آمار فعلی نیز بشود اگر که دولت در عراق در جهت تقویت زیرساختها و وضعیت معیشت مردم اقدامی نکند. از سوی دیگر مذاکرات آمریکا و دولت عراق در زمینه خروج آمریکاییها از عراق میتواند بر سرنوشت داعش و امنیت عراق به‌طورکلی تأثیرگذار باشد.
بدون دیدگاه